Soạn biến tấu cho một giai điệu (đơn giản)
(Cảnh báo: Bài viết mang góc nhìn chủ quan của tác giả, không phải kiến thức hàn lâm, nên cân nhắc trước khi xem :v :v)
Biến tấu của một giai điệu (theo người viết bài này) cũng là một giai điệu, biến thể từ giai điệu, vẫn thể hiện cho người nghe cảm nhận được là của giai điệu gốc. Biến tấu cho giai điệu thường được dùng cho những đoạn độc tấu, giang tấu, dạo nhạc của một bản nhạc. Đây là một cách phát triển ý tưởng giai điệu từ giai điệu gốc. Chi tiết có thể tham khảo thêm bí kíp thượng hạng sau: Hướng dẫn nghe 12 biến tấu của Mozzart trong bài “Ah, vous dirai-je, Maman,” K. 265
Cách mình hay dùng để soạn giai điệu biến tấu như sau:
- Nắm giai điệu chính
- Xác định những nốt giai điệu chính (mình gọi là hồn của đoạn giai điệu)
- Dựa vào thang âm (scales), hợp âm (chords), tiết tấu (rhythm) và cách chia nhịp để soạn đoạn biến tấu.
Để làm rõ hơn ý tưởng của mình, ở bài này mình sẽ trình bày thông qua ví dụ. Dưới đây là một đoạn của bản nhạc “Twinkle, Twinkle Little Star”
Giai điệu chính từ bài nhạc gốc, là đoạn nhạc mà mình muốn soạn biến tấu. Bước đầu tiên này rất quan trọng. Xác định giai điệu chính bằng cách xướng âm theo, dùng nhạc cụ đánh theo bắt chước giai điệu của bài nhạc gốc. Khi đã có giai điệu chính rồi, chúng ta có thông tin để xác định tông, giọng, hòa âm để làm nền tảng soạn giai điệu biến tấu.
Ở ví dụ trên chúng ta có thể xác định đoạn nhạc ở giọng Đô Trưởng, sử dụng hòa âm căn bản để xác định các hợp âm có thể đi theo bài này gồm C, F, G7. Những nốt của giai điệu chính thường nằm ở phách mạnh hoặc ở đầu mỗi phách. Hoặc có thể ở những chỗ nghịch phách (nốt nằm sau dấu lặng), tùy theo tình huống mà xác định. Vì kiến thức âm nhạc của mình có hạn nên mình xin phép đi ngay vào ví dụ để dễ hiểu.
Ở ví dụ chúng ta đang theo dõi, mình xác định những nốt giai điệu chính như hình sau:
Có thể dễ nhận ra là mình chọn những nốt giai điệu chính ở mỗi phách. Từ đó mình chơi trò chơi điền từ thích hợp vào ô trống. Những ô trống mà mình sẽ điền sẽ ở những dấu lặng như hình dưới:
Những khái niệm về thang âm, giọng trong bài này mình mặc định là các bạn đã biết, nên sẽ không nhắc lại. Ở hình trên mình dùng dấu lặng đơn, nhưng ý mình không gò ép các bạn phải điền nốt là nốt móc đơn thôi, mà các bạn có thể dùng nốt giai điệu chính ngân qua dấu lặng, hoặc điền nhiều hơn một nốt ở phần trống (điều này đòi hỏi phải giảm trường độ của các nốt mà chúng ta điền để đảm bảo cấu trúc giai điệu chính vẫn được giữ vững. VD: thay vì điền nốt móc đơn thì mình có thể điền 2 nốt móc kép), hoặc có thể bỏ bớt một số nốt giai điệu chính (nhưng vẫn giữ phần lớn để nó không quá khác biệt với giai điệu chính). Ở bài này, mình soạn giai điệu thêm vào như hình sau:
Và như thế mình đã có một đoạn biến tấu, giữ vững hơn 90% cấu trúc của đoạn nhạc.
Có nhiều cách để soạn, trên đây chỉ là một ví dụ nhỏ nhỏ, còn bỏ ngỏ, cần được hoàn thiện, mong nhận được sự chỉ giáo cao tay nào đó để cải thiện chất lượng bài viết.
Các bạn hãy cùng thảo luận ở bài này bằng cách bình luận ở bên dưới nhé.